معلولیت (ناتوانی) در ایران: شیوع، ویژگی‏ها و همبسته‏ های اقتصادی و اجتماعی آن

هدف: این مقاله به دنبال مطالعه‏ شیوع معلولیت در ایران، ویژگی‏ها و همبسته‏های اقتصادی و اجتماعی آن با استفاده از نتایج سرشماری 1385 است. روش بررسی: در این مطالعه، از روش تحلیل ثانویه داده‏های خُرد سرشماری 1385 استفاده شد. این داده‏ها در دو سطح فردی و خانوار در قالب نمونه دو درصدی از کل کشور، جمع آوری شده است. در این داده‏ها، تعداد 19848 نفر دچار معلولیت و 1235445 نفر فاقدمعلولیت و همچنین در سطح خانوار، 17166 خانوار دارای حداقل یک فرد معلول و 298741 خانوار بدون فرد معلول بوده‏اند. برای تجزیه و تحلیل داده‏ها از آزمون های آماری دو و چندمتغیری از جمله رگرسیون لجستیک در محیط نرم افزار spss استفاده شد. یافته‏ ها: شیوع معلولیت در ایران 14/4 در هزار برآورد شد و میزان شیوع معلولیت در مناطق روستایی بیشتر از مناطق شهری و در میان مردان بیشتر از زنان بود. همچنین نتایج نشان داد افراد دچار معلولیت، وضعیت اقتصادی و اجتماعی پایین‏تر و نامناسب‏تری در مقایسه با افراد فاقدمعلولیت داشتند. به علاوه، میزان و شیوع معلولیت برحسب ویژگی های سرپرست خانوار، وضعیت اقتصادی و رفاه خانوار به طورمعناداری متفاوت بود. نتایج آزمون رگرسیون لجستیک نشان داد که زن سرپرست بودن، تحصیلات و موقعیت شغلی پایین سرپرست خانوار، پایین بودن سطح رفاه خانوار و سکونت روستایی خانوار احتمال داشتن فرد معلول در خانوار را به طورمعناداری افزایش داد. نتیجه‏ گیری: وضعیت رفاهی سطح پایین زندگی و ابعاد مختلف فقر در خانوار با احتمال وجود فرد دچار معلولیت در ارتباط است؛ بنابراین، سیاستگذاری‏های رفاهی برای خانوارهای کم درآمد و آسیب پذیر جامعه و ارائه بسته‏های خدمات‏رسانی، به ویژه نیازهای افراد دارای معلولیت، در راستای کمک به آنان و جامعه پیشنهاد می‏شود .